"Πιάσε την αστραπή στο δρόμο σου..."

Το καλοκαίρι ήρθε για τα καλά πια να μας εισάγει αναντίρρητα στους δικούς του ρυθμούς, στην ξεχωριστή νωχελική του ατμόσφαιρα, όπου και να θέλει κανείς να συνεχίσει το καθημερινό, συνηθισμένο του τρέξιμο, δεν του βγαίνει όπως πριν από λίγο καιρό. Προσπαθεί γι' αυτό μα παράλληλα να επεξεργαστεί και να επιδείξει άλλη τόση αντοχή απέναντι στην τραγική πραγματικότητα που τον περιβάλλει.

Και φυσικά ποιος ποιητής είναι απόλυτα ταυτισμένος με τούτη την εποχή; Νιώθεις καλοκαίρι και σκέφτεσαι με εντελώς φυσικό τρόπο τον Ελύτη. Ο "Ηλιάτορας της ποίησης" όπως τον χαρακτήρισαν, ο οποίος αγκάλιασε με θέρμη και φρεσκάδα την ίδια τη ζωή με τις ομορφιές και τις ασχήμιες της. Ο πλούτος του ανεκτίμητος (σε γλωσσικό, αισθητικό, πνευματικό και ψυχικό επίπεδο). Έχω αναρτήσει πολλές φορές έργα του, διότι είναι από τους αγαπημένους μου δημιουργούς. Αυτή την φορά όμως επέλεξα κάποια μέρη από το "Μαρία Νεφέλη" (1978) - ένα από τα σημαντικότερα ποιήματα της εποχής μας και μάλιστα ίσως η πιο βαθιά πολιτική συλλογή του ποιητή - και όχι κάτι καλοκαιρινό ή ερωτικό δικό του, καθώς τούτη η ζαβή πραγματικότητα το επιβάλλει.

Καταγγελτικός ο λόγος του στα ακόλουθα και μια ισχυρή παρότρυνση στο τελευταίο...

Από το "Τραγούδι της Μαρίας Νεφέλης"

 Β΄

Ο Αντιφωνητής λέει:

                        PAX SAN TROPEZANA

Τι βουβάλα που 'χει γίνει τώρα τελευταία η γη!

Πορπατάει στα τέσσερα και ρουθουνίζει από χαρά

ντέεε οξ!

Δόξα να 'χουν οι καθεστωτικοί πατέρες

ειρήνη βασιλεύει

ζώα μικρά μετά μεγάλων εκεί πλοία διαπορεύονται...

 

Βυζιά βαμμένα παντελόνια δίχρωμα

ψάθες υπερμεγέθεις όλων των ειδών

οικόσημα πλουσίων πριγκίπων υποψηφίων μαζοχιστών

συγγραφείς εξ αποστάσεως

ηθοποιοί των εικοσιτεσσάρων ωρών

ουρούν στη θάλασσα κι εκβάλλουνε μικρές κραυγές

μειξοευρωπαϊστί:

ου-ου ου-ου!

 

Ψηλά στον ουρανό κενά μαύρα

χαίνουν και η ώσμωση

των ψυχών αφήνει να ξεχύνεται πυκνόρρευστος καπνός.

Κάποτε διαφαίνεται το βλέμμα ενός αγίου

άγριον όσο ποτέ

«δεν έχει σημασία η σημασία είναι αλλού»

χρωματιστά πασπατευτά παν πλήθη

με μισόκλειστα μάτια μπουσουλώντας

ντέεε οξ!

Pax

Pax San Tropezana

ειρήνη βασιλεύει.

 

 

Και η Μαρία Νεφέλη:

                   Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΓΗ

Αχ δεν είναι αυτός πλανήτης
όλο κότες και πρόβατα
και βλακώδεις άλλες κύπτουσες υπάρξεις.
Άκρη-άκρη του Σύμπαντος ο αμελητέος
με τους τόσους δα ωκεανίσκους του
με τα Ιμαλαϊάκια του
με τα τέσσερα δις των απτεροδιπόδων του
μαχόμενων αέναα υπέρ βωμών και εστιών
πετρελαιοπηγών και άλλων πλουτοφόρων περιοχών.
Δεν είναι αυτός πλανήτης
στουμπωμένος δηλητηριώδη αέρια
έκθετος σε βροχές μετεωριτών
σε σκέψεις φιλοσόφων
σε μακρούς αγώνες για την ελευθερία
(τη δική μας πάντοτε -ποτέ των άλλων).
Ένα σκάκι για κόρακες εξασκημένους
να κερδίζουν πάντοτε και από τις δύο πλευρές
«μαύρα πουλιά» που λεν «μαύρα μαντάτα».

Όχι όχι δεν είναι αυτός πλανήτης
μάλλον είναι μία πλάνη ήτις οδηγεί πολύ μακριά
στον Δία στον Χριστό στον Βούδα στον Μωάμεθ
που εδέησε κάποτε κι εκείνοι
ν' ατονήσουν ώστε όλοι εμείς
από μια κεκτημένη απλώς ταχύτητα
να μένουμε στη στάση του προσκυνημένου.
Η αντίστροφη μέτρηση ως τον τέλειο πλήρη αφανισμό.
Το μόνο πράγμα που θα μείνει ανέπαφο 

Ο Αντιφωνητής λέει:

Μειξοευρωπαϊστί τα πάντα λέγονται

γίνονται ξεγίνονται

μ' ευκολίες με δόσεις.

Καιρός των ανταλλακτικών:

σπάει λάστιχο-βάζεις λάστιχο

χάνεις Jimmy-βρίσκεις Bob.

C' est très pratique που 'λεγε κι η Annette

η ωραία σερβιτόρισσα του Tahiti.

Της είχανε υπογράψει δεκαεννέα εραστές τα στήθη της

μαζί με τον τόπο της καταγωγής τους

μια μικρή τρυφερή γεωγραφία.

Όμως θαρρώ στο βάθος ήταν ομοφυλόφιλη.

Τρώγε την πρόοδο και με τα φλούδια και με τα κουκούτσια της.

 

 

Και από "Το τραγούδι του ποιητή" 

 

Γ΄ 

Η ΙΣΟΒΙΑ ΣΤΙΓΜΗ

Πιάσε την αστραπή στο δρόμο σου

άνθρωπε· δώσε της διάρκεια· μπορείς!

Από τη μυρωδιά του χόρτου από την πύρα του ήλιου

πάνω στον ασβέστη από το ατέρμονο φιλί

να βγάλεις έναν αιώνα·

                                      με θόλο για την ομορφιά
και την αντήχηση όπου
σου φέρνουν οι άγγελοι μες στο πανέρι
τη δρόσο από τους κόπους σου όλο φρούτα στρογγυλά
και κόκκινα·

                      τη στενοχώρια σου

γεμάτη πλήκτρα που χτυπούν μεταλλικά στον άνεμο
ή σωλήνες ορθούς που τους φυσάς καθώς αρμόνιο
και βλέπεις να συνάζονται τα δέντρα σου όλα
δάφνες και λεύκες οι μικρές και μεγάλες
Μαρίες που κανείς πάρεξ εσύ δεν άγγιξες·

 

όλα μία στιγμή όλα η μόνη σου

 

 

 

@  Και η μουσική ας μας θυμίσει λίγο καλοκαίρι...!
 

 

Ίσως μια μικρή αφορμή για συζήτηση

Η λαϊκή φράση λέει "Κοιμήσου εσύ και η τύχη σου δουλεύει". Αμ, δεν είναι έτσι τελικά, καθώς ούτε με τον "ύπνο" λύνονται τα θέματα ούτε αφήνοντάς τα όλα στην τύχη τους... Είναι τόσο περίπλοκη και απαιτητική η εποχή μας που δεν χωρά πουθενά η αδιαφορία και η παθητικότητα. Ειδάλλως μπορούμε να επιτρέψουμε να μας πάρουν τη ζωή μέσα από τα χέρια μας.

Αφορμή αυτής της ανάρτησης ήταν ένα άρθρο που διάβασα. Έχει ενδιαφέρουσες απόψεις (λίγο πολύ οικείες μας), χωρίς να σημαίνει ότι συμφωνώ με όλα όσα αναφέρονται σ' αυτό. Επίσης ενδιαφέρον είναι και το μοναδικό σχόλιο που έπεται του κειμένου. 

Ένα μικρό απόσπασμα:

«Αυτός είναι ο τρόπος που τελειώνει ο κόσμος, όχι μ’ ένα πάταγο αλλά μ’ ένα λυγμό» γράφει ο πιο διάσημος στίχος, του T.S Elliot στο ποίημα του «κούφιοι άνθρωποι»

Κάπως έτσι και οι Steven Levitsky και Daniel Ziblatt θεωρούν ότι στις μέρες μας οι δημοκρατίες «πεθαίνουν», όχι με μορφές βίαιης κατάληψης της εξουσίας αλλά η παρακμή, η «αποψίλωση» της δημοκρατίας αρχίζει από την κάλπη (βλ. το βιβλίο τους “πως πεθαίνουν οι δημοκρατίες”).

Το ίδιο υποστηρίζει κι ο Johan Farkas στο βιβλίο του “Fake News and Democracy”, ότι ο θάνατος μιας δημοκρατίας στη σύγχρονη εποχή παίρνει συχνά μια εντελώς διαφορετική και λιγότερο θεαματική μορφή. Αντί να συμβεί μέσω κάποιων εκρήξεων βίας, αυτό γίνεται μέσω μιας σταδιακής εξάλειψης των δημοκρατικών θεσμών. Χωρίς κάποιο διακριτό συμβάν ή έναν χείμαρρο αταξίας, αντίθετα αντιμετωπίζουμε ένα εξαιρετικά περίπλοκο και αλληλένδετο σύνολο διαδικασιών αποδημοκρατισμού.

Και πατώντας επάνω στον τίτλο που ακολουθεί γίνεται παραπομπή σε όλο το άρθρο:

Το αδιανόητο σενάριο μιας δημοκρατικής κατάρρευσης 

 

@  Θα έλεγα ότι είναι ίσως ένα μικρό έναυσμα για συζήτηση...

@@  Και μουσική από μια παλαιότερη συμπαθητική ταινία με τίτλο "My Blueberry Nights" του Ουόνγκ Καρ Ουάι (2007) και στα Ελληνικά "Οι νύχτες μου μακριά σου". 

Και ευελπιστώ πως δεν θα αφήσουμε τις νύχτες μα και τις ημέρες μας μακριά από τη δημοκρατία...!

 

" Και λένε πως με νοιάζονται "...

Σε αυτή την ανάρτηση ό,τι έχω να δώσω θα το κάνω μόνο μέσα από τη μουσική και τους στίχους που "ντύνει" αρμονικά. Και πάλι όποιος θέλει να καταλάβει, θα καταλάβει.

Απόσπασμα από ένα εντελώς νέο μουσικό κομμάτι λέει μια σκληρή αλήθεια μέσα από πολύ γλυκές φωνές...

"Αριστεροί και δεξιοί
Κεντρώοι και ακραίοι
Απ’ τη Βουλή με χαιρετάν
Ανέμελοι κι ωραίοι
Και λένε πως με νοιάζονται
Πως είναι δημοκράτες
Μα εμένα όλοι μου φαίνονται
Κρυφοαριστοκράτες

Σαν σκλάβο με παρηγορούν
Σαν βλάκα μου μιλάνε
Και μοναχά τη ψήφο μου
Ν’ αρπάξουνε κοιτάνε
Το αίμα μου ρουφήξανε
Για να ‘χουν να γλεντάνε
Σε κάδο μ’ απορρίμματα
Στημένο με πετάνε

Λυπάμαι τα παιδάκια μου
Τη νιότη τους χαράμι
Που θα πετάξουνε κι αυτά
Μες στης μαφίας τη φωτιά
Όνειρα ανεκπλήρωτα
Αργοπεθαίνουν στον βοριά"

 

Όμως ακολουθεί και ένα πολύ παλιό που έρχεται να δώσει μια κάποια απάντηση στο παραπάνω...

 

Εχθές η χώρα πένθησε τις ψυχές που χάθηκαν βίαια και άδικα, αλλά και τον ίδιο της τον "εαυτό", όμως, ήταν σαν να μπαίνει η άνοιξη , οπότε κανένας χειμώνας δεν μπορεί να τη σταματήσει - ίσως μόνο προσωρινά. Ας το κρατήσουμε βαθιά μέσα μας αυτό.

Και όπως λένε οι στίχοι του Μάνου Ελευθερίου :

"Αυτός που σπέρνει δάκρυα και πόνο

θερίζει την αυγή ωκεανό

μαύρα πουλιά του δείχνουνε τον δρόμο."

 

Χωρίς ανόητες εξηγήσεις κι άλλα περιττά

Κάποτε, μες στο βράδυ της άνοιξης, ένα παιδί σηκώνεται και φεύγει ανεξήγητα
χωρίς κανείς να το μαλώσει· σηκώνεται αργά, απροειδοποίητα,
εκεί που καθόταν ήσυχα στο χώμα
κι η θέση του στο χώμα μένει ζεστή
και το σχήμα της στάσης του αχνίζει ακόμη στο δροσερόν αέρα
σχηματίζοντας ένα άλλο παιδί από υπόλευκη ζέστα. Τότε ολόγυρα
μαζεύονται, σα γύρω από μιαν άσπρη φωτιά, τα μικρά πρόβατα
να ζεσταθούνε· και λίγο πιο πέρα
ένα ψηλό, ολομόναχο, άσπρο άλογο
φέγγοντας όλο κάτω απ’ την αστροφεγγιά
κλαίει με μεγάλα, κατάφωτα δάκρυα, κρατώντας ολόρθο το κεφάλι του.

                     Σχήμα της απουσίας-ΙΙΙ, Γιάννης Ρίτσος (Μάρτης 1958) 

 

Ποτέ δε φεύγουν τα νεκρά παιδιά απ’ τα σπίτια τους,
τριγυρίζουν εκεί, μπλέκονται στα φουστάνια τής μητέρας τους
την ώρα που εκείνη ετοιμάζει το φαΐ κι ακούει το νερό να κοχλάζει
σα να σπουδάζει τον ατμό και το χρόνο. Πάντα εκεί –

Και το σπίτι παίρνει ένα άλλο στένεμα και πλάτεμα

σάμπως να πιάνει σιγαλή βροχή
καταμεσής καλοκαιριού, στα ερημικά χωράφια.
Δε φεύγουν τα νεκρά παιδιά. Μένουν στο σπίτι
κι έχουν μια ξέχωρη προτίμηση να παίζουν στον κλεισμένο διάδρομο
και κάθε μέρα μεγαλώνουν μέσα στην καρδιά μας, τόσο
που ο πόνος κάτω απ’ τα πλευρά μας, δεν είναι πια απ΄τη στέρηση
μα απ’ την αύξηση. Κι αν κάποτε οι γυναίκες βγάζουν μια κραυγή στον ύπνο τους,
είναι που τα κοιλοπονάνε πάλι.

                    Σχήμα της απουσίας-ΙΙ Γιάννης Ρίτσος (Μάρτης 1958)

 

 

Μετά από τα παραπάνω - και δίχως άλλες εξηγήσεις - όποιος θέλει να καταλάβει, θα καταλάβει... 

"...Μην με μαρτυρήσεις!"

Εἰρήνη εἶναι ὅταν...

Εἰρήνη, λοιπόν,
εἶναι ὅ,τι συνέλαβα μὲς ἀπ᾿ τὴν ἔκφραση
καὶ μὲς ἀπ᾿ τὴν κίνηση τῆς ζωῆς. Καὶ Εἰρήνη
εἶναι κάτι βαθύτερο ἀπ᾿ αὐτὸ ποὺ ἐννοοῦμε
ὅταν δὲν γίνεται κάποτε πόλεμος.
Εἰρήνη εἶναι ὅταν τ᾿ ἀνθρώπου ἡ ψυχὴ
γίνεται ἔξω στὸ σύμπαν ἥλιος. Κι ὁ ἥλιος
ψυχὴ μὲς στὸν ἄνθρωπο.

(ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ ἔργο: Δυὸ ἄνθρωποι
μιλοῦν γιὰ τὴν εἰρήνη τοῦ κόσμου)


Γράμμα στὸν ἄνθρωπο τῆς πατρίδας μου

...Μὴν μὲ μαρτυρήσεις!
Καὶ προπαντὸς νὰ μὴν τοῦ πεῖς πὼς μ᾿ ἐγκατέλειψεν ἡ ἐλπίδα!
Καθὼς κοιτᾷς τὸν Ταΰγετο, σημείωσε τὰ φαράγγια
ποὺ πέρασα. Καὶ τὶς κορφὲς ποὺ πάτησα. Καὶ τὰ ἄστρα
ποὺ εἶδα. Πές τους ἀπὸ μένα, πές τους ἀπὸ τὰ δακρυά μου,
ὅτι ἐπιμένω ἀκόμη πὼς ὁ κόσμος
εἶναι ὄμορφος!

 

Από τους παραπάνω στίχους του Νικηφόρου Βρεττάκου - τον οποίο συμπαθώ ιδιαίτερα - ξεχώρισα αυτούς:

"Εἰρήνη εἶναι ὅταν τ᾿ ἀνθρώπου ἡ ψυχὴ
γίνεται ἔξω στὸ σύμπαν ἥλιος. Κι ὁ ἥλιος
ψυχὴ μὲς στὸν ἄνθρωπο. " 

"Πές τους ἀπὸ μένα, πές τους ἀπὸ τὰ δακρυά μου,
ὅτι ἐπιμένω ἀκόμη πὼς ὁ κόσμος
εἶναι ὄμορφος!"

Πιστεύω ακράδαντα ότι μέσα στη σκοτεινιά της ανθρωπότητας πάντα ανατέλλει ο ήλιος της ψυχής των ανθρώπων, που υπάρχει κρυμμένος κι έτοιμος να προβάλει όταν έρχεται η ώρα (ευτυχώς βλέπουμε τέτοια παραδείγματα από την ειδησεογραφία και την καθημερινότητα). Για τούτο τον λόγο (κι όχι μόνο) ο κόσμος είναι όμορφος.

Και παρόλα τα στραβά κι ανάποδα, ακόμη και τα τερατώδη που συμβαίνουν, ας δείξουμε σθένος κι ας προχωρήσουμε αξιοποιώντας ό,τι καλύτερο έχουμε μέσα μας προς τον κόσμο τον οποίο οραματιζόμαστε, ενάντια σ' εκείνον που βίαια μας επιβάλλουν.

 

Κι ο κόσμος έχει παρανοήσει...

Αρχικά αισθάνθηκα την παρόρμηση να γεμίσω τη σελίδα αυτής της ανάρτησης μόνο με τη φράση του τίτλου και τίποτε άλλο, ώστε να εκφράσω με εξίσου παράλογο τρόπο όσα εκτός λογικής συμβαίνουν σε τούτο τον κόσμο, από τα πιο κοντινά μας έως και τα κάπως πιο μακρινά. Δε θα αναφερθώ συγκεκριμένα, καθώς είναι τόσα πολλά πλέον που το γραπτό τελειωμό δε θα έχει. Ας σταθεί ο καθένας σε εκείνο που θεωρεί πιο παρανοϊκό από όλα κι αν το επιθυμεί το μεταφέρει σε σχόλιο.

Πάντως, η εσωτερική μου τάση είναι να μπορούσα σαν το άγριο άλογο να φύγω με τρομερό καλπασμό προς τα μέρη που δεν πατά άνθρωπος...

"Σφυρίζουν τα τραίνα
μια μεγάλη βουή απ' όλα τα σημεία του ορίζοντα
χιλιάδες χέρια αδράχνουν και χτυπάνε τις καμπάνες
οι κουλοχέρηδες αρπάζουν με τα δόντια τους και τραβάνε τα
σκοινιά
οι γυναίκες αρπάζουν τα μωρά τους και τα σηκώνουν ψηλά
σαν λάβαρα
ο άνεμος φυσάει τα μαλλιά τους
ο άνεμος φυσάει και ξεδιπλώνει σαν σημαίες τα μαλλιά τους
θέλουμε να σπείρουμε
θέλουμε να υφάνουμε
θέλουμε να γεννήσουμε
ειρήνη
ειρήνη"

Απόσπασμα από το "Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου" του Τάσου Λειβαδίτη, του γητευτή του λόγου που με αρμονία συνδύασε τους δυο μεγάλους ορίζοντες της ανθρώπινης ύπαρξης, που είναι η καρδιά και η λογική. 

Όμως πια αυτός ο άνεμος που "φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου" είναι αποπνικτικός από την αποφορά.

Και μάλλον απόλυτο δίκιο είχε ο Νίτσε καθώς έλεγε: 

"Η παράνοια σε άτομα είναι σχετικά σπάνια. Όμως σε ομάδες, κόμματα, έθνη και εποχές είναι μάλλον ο κανόνας."

 

"Αναπνέουμε το ίδιο σκοτάδι"

Ανάκατες σκέψεις που προσπαθούν να μπουν σε μία σειρά λογική μέσα σε καταστάσεις παραλόγου. Προτιμώ να τις διατυπώνω μέσω της τέχνης σε κάθε περίπτωση που συναντήσω ή θυμηθώ κάτι που με εκφράζει ιδιαίτερα.

Κάπως έτσι συνέβη με το ακόλουθο απόσπασμα του Ζοζέ Σαραμάγκου, το οποίο το βρήκα δημοσιευμένο το 2014 στην πηγή που έχω σε υπερσύνδεση στον τίτλο. Δέκα χρόνια πριν - στην περίοδο της οικονομικής κρίσης -  και θεωρούνταν επίκαιρο, μα και τώρα το 2024; Μία πορεία τραγική δίχως φρένα...

 

Ας ιδιωτικοποιηθεί το όνειρο

Aς ιδιωτικοποιηθούν τα πάντα,
ας ιδιωτικοποιηθεί η θάλασσα και ο ουρανός,
ας ιδιωτικοποιηθεί το νερό και ο αέρας,
ας ιδιωτικοποιηθεί η Δικαιοσύνη και ο Νόμος,
ας ιδιωτικοποιηθεί και το περαστικό σύννεφο,
ας ιδιωτικοποιηθεί το όνειρο,
ειδικά στην περίπτωση που γίνεται την ημέρα και με τα μάτια ανοιχτά.

Και σαν κορωνίδα όλων των ιδιωτικοποιήσεων,
ιδιωτικοποιήστε τα Κράτη,
παραδώστε επιτέλους την εκμετάλλευση υμών των ιδίων
σε εταιρίες του ιδιωτικού τομέα με διεθνή διαγωνισμό.
Διότι εκεί ακριβώς βρίσκεται η σωτηρία του κόσμου…

Και μια και μπήκατε στον κόπο, ιδιωτικοποιήστε στο φινάλε και την πουτάνα την μάνα που σας γέννησε. 

@ Ο τίτλος της ανάρτησης είναι μέρος από τα ακόλουθα λόγια του Σαραμάγκου:

"Αναπνέουμε το ίδιο σκοτάδι κι όμως ο καθένας αλλιώς παραπατά..."

Τι να πω! Ας συνεχίσουμε έτσι, αν είμαστε οκ με όλα αυτά που ζούμε....

Μ΄ένα ποίημα λες πολλά διαφορετικά

Τα παράθυρα

Σ’ αυτές τες σκοτεινές κάμαρες, που περνώ

μέρες βαρυές, επάνω κάτω τριγυρνώ

για νάβρω τα παράθυρα. – Οταν ανοίξει

ένα παράθυρο θάναι παρηγορία. –

Μα τα παράθυρα δεν βρίσκονται, ή δεν μπορώ

να τά βρω. Και καλλίτερα ίσως να μην τα βρω.

Ίσως το φως θάναι μια νέα τυραννία.

Ποιός ξέρει τι καινούργια πράγματα θα δείξει.

                                     Κωνσταντίνος Καβάφης

 

 

Όταν το φως εμποδίζεται...

Με αφορμή αυτές τις ιερές μέρες για τη Χριστιανοσύνη και το "Δεύτε λάβετε φως" που ακούγεται από άκρη σ' άκρη του τόπου μας, και μας προσκαλεί να μοιραστούμε το φως που δε βραδιάζει ποτέ, πώς να μη σκεφτεί κανείς το σκοτάδι, το οποίο απειλεί την ύπαρξη του ανθρώπου; Όταν σε όλο τον κόσμο υπάρχει δυστυχία από τη φτώχεια, τον πόλεμο, την άγρια εκμετάλλευση των αδύναμων από τους ισχυρούς της γης, τότε το φως εμποδίζεται. 

Όταν μετατρέπουν το μαύρο σε άσπρο, την υποκρισία σε καθαρότητα και ειλικρίνεια, την απάτη σε εντιμότητα, την απάθεια και τη σκληρότητα σε ενσυναίσθηση, συμπάθεια και ψεύτικο ενδιαφέρον, όταν προσπαθούν να πείσουν ότι τα θύματα κάθε εγκληματικής ενέργειας (οποιασδήποτε...) έχουν την ευθύνη γι' αυτό που τους συνέβη κι εκείνοι που εγκληματούν δηλώνουν αθώοι, τότε το φως είναι τόσο αναγκαίο, όσο είναι για την ίδια τη ζωή.

Όμως...

"Φώτιση δε σημαίνει να φανταζόμαστε φωτεινές μορφές, αλλά να συνειδητοποιούμε το σκοτάδι. Αυτή η δεύτερη μέθοδος όμως μπορεί να είναι δυσάρεστη, και συνεπώς καθόλου δημοφιλής."
                                                                              Κάρλ Γιούνγκ 

 

Και κάτι ακόμη που διάβασα τυχαία, αλλά ίσως είναι χρήσιμο:

"Πετυχημένος είναι αυτός που φτιάχνει πύργους με τις πέτρες που του πέταξαν οι άλλοι..."