Σκέψεις και λόγια του Αλ. Παπαδιαμάντη

@ Επίσημος καλεσμένος του Cafe ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης μέσα στην κάψα του καλοκαιριού με τα ανέμελα τζιτζίκια να οργιάζουν, τη δροσερή θάλασσα να δυναμώνει τον λάγνο σκοπό της, αλλά και τη διάθεση για ρεμπελιό - ντεμπελιό να παίζουν ρόλο αρτίστας του βωβού...!

Πάμε και όποιος αντέξει δεδομένων των παραπάνω συνθηκών...!

Μια ανάρτηση έτοιμη από καιρό...καθώς σε φρεσκαδούρες θα περάσω μόλις κάνω δυο τρεις  βουτιές!  Το παλεύω, για να μην πιάνει αράχνες ο χώρος και να διατηρείται ζωντανός!

Σκέψεις και λόγια του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, του "ποιητή του πεζού λόγου", όπως τον ονομάζει ο Άγγελος Μαντάς στο βιογραφικό κείμενο που έγραψε για τον σπουδαίο λογοτέχνη μας και το οποίο θα βρείτε εδώ. Στην ίδια σελίδα υπάρχει πλούσιο υλικό από το έργο του - για όποιον φυσικά ενδιαφέρεται.

Δύσκολη η γλώσσα του, αν και "θησαυρισμένη από απανωτά στρώματα παιδείας" κατά τον Ελύτη, κρατά σε απόσταση μεγάλο μέρος του αναγνωστικού κοινού και ιδιαίτερα το νεότερο. Θεωρείται άριστος μελετητής τής ανθρώπινης ψυχολογίας και των ηθών της εποχής του, με στοχαστική ματιά γεμάτη ρεαλισμό αλλά και λυρισμό, που δεν μπορεί εύκολα κανείς να αντισταθεί στο έργο του από τη στιγμή που θα έρθει σε επαφή μαζί του.

Στα εφηβικά μου χρόνια μού είχε κάνει ιδιαίτερη εντύπωση ως λογοτέχνης, αν και με δυσκόλευε η ανάγνωση των έργων του λόγω γλώσσας, όμως δεν εγκατέλειπα την προσπάθεια. Αυτό που κατάφερα τότε με ευκολία και μεγάλη χαρά ήταν η αποτύπωση του προσώπου του στο χαρτί. Η προσωπογραφία του αποτέλεσε ένα από τα πιο εξελιγμένα μου σκίτσα και το διατηρώ μέχρι σήμερα. Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί ένα παιδί σε αυτή την ηλικία θα ήθελε να ζωγραφίσει τον Παπαδιαμάντη! Μάλλον, ήμουν ζαβό από τότε...

Για να δούμε μερικά από αυτά που σκεφτόταν και είπε για την κοινωνία της εποχής του και τους ανθρώπους της!

«Τὸ σκολειὸ δὲν ἔγινε γιὰ νὰ μαθαίνουν τὰ παιδιὰ γράμματα. Ἔγινε γιὰ νὰ μαζώνουνται οἱ κλῆρες, τὰ παλιόπαιδα, τὰ διαβολόπουλα. Πῶς μπορεῖ, τὸ λοιπόν, ἕνας γονιὸς νὰ τὰ ἔχει μπελὰ ἀπ᾿ τὸ πρωὶ ὡς τὸ βράδυ; Καὶ ποῦ συφτάνεται ἕνας φτωχὸς νὰ τὰ θρέψει; Μπορεῖ νὰ τὰ χορταίνει κομμάτια; Μήπως χορταίνουν, οἱ διαόλοι, ποτέ; Καὶ εἶναι ἱκανὴ μία χήρα γυναίκα νὰ τρέχει ἀπὸ γιαλὸ σὲ γιαλό, ἀπὸ βράχο σὲ βράχο, γιὰ νὰ τὰ συμμαζώνει; Γιατί πληρώνεται ὁ δάσκαλος; Γιὰ νὰ ἔχει τὸ βάρος αὐτό, νὰ εἶναι οἱ γονιοὶ ἥσυχοι. Ὁ Θεός, ὅστις ἔκαμε τὰς ἀράχνας διὰ νὰ συλλαμβάνουν τὰς μυΐας, παρεχώρησε νὰ ὑπάρχουν οἱ τοκογλύφοι, διὰ νὰ τιμωροῦνται οἱ μέθυσοι καὶ οἱ ὀκνηροί.»
Ἀλ. Παπαδιαμάντη “Ὁ πεντάρφανος” 

 
«Ἡ γενεαλογία τῆς πολιτικῆς εἶναι συνεχὴς καὶ γνησία κατὰ τοὺς προγόνους. Ἡ ἀργία ἐγέννησε τὴν πενίαν. Ἡ πενία ἔτεκε τὴν πεῖναν. Ἡ πείνα παρήγαγε τὴν ὄρεξιν. Ἡ ὄρεξις ἐγέννησε τὴν αὐθαιρεσίαν. Ἡ αὐθαιρεσία ἐγέννησε τὴν ληστείαν. Ἡ ληστεία ἐγέννησε τὴν πολιτικήν. Ἰδοὺ ἡ αὐθεντικὴ καταγωγὴ τοῦ τέρατος τούτου. ... Τότε καὶ τώρα, πάντοτε ἡ αὐτή. Τότε διὰ τῆς βίας, τώρα διὰ τοῦ δόλου... καὶ διὰ τῆς βίας. Πάντοτε ἀμετάβλητοι οἱ σχοινοβᾶται οὗτοι οἱ Ἀθίγγανοι, οἱ γελωτοποιοὶ οὗτοι πίθηκοι (καλῶ δ᾿ οὕτως τοὺς λεγόμενους πολιτικούς). Μαῦροι χαλκεῖς κατασκευάζοντες δεσμὰ διὰ τοὺς λαοὺς ἐν τῇ βαθυζόφῳ σκοτίᾳ τοῦ αἰωνίου ἐργαστηρίου των...»
Ἀλ. Παπαδιαμάντη “Οἱ ἔμποροι τῶν ἐθνῶν”

«Γιὰ ν᾿ ἀποκτήσῃ κανεὶς γρόσια, ἄλλος τρόπος δὲν εἶναι, πρέπῃ νἄχῃ μεγάλη τύχη, νὰ εὕρῃ στραβὸν κόσμο, καὶ νὰ εἶναι αὐτὸς μ᾿ ἕνα μάτι, δὲν τοῦ χρειάζονται δύο. Πρέπει νὰ φάῃ σπίτια, νὰ καταπιῇ χωράφια, νὰ βουλιάξῃ καράβια, μὲ τριανταὲξ τὰ ἑκατὸ θαλασσοδάνεια, τὸ διάφορο κεφάλι.»
Ἀλ. Παπαδιαμάντη “Τὰ βενέτικα” 

 

«Ἀλλὰ τὸ πλεῖστον κακὸν ὀφείλεται ἀναντιρρήτως εἰς τὴν ἀνικανότητα τῆς ἑλληνικῆς διοικήσεως. Θὰ ἔλεγέ τις, ὅτι ἡ χώρα αὕτη ἠλευθερώθη ἐπίτηδες, διὰ νὰ ἀποδειχθῇ, ὅτι δὲν ἦτο ἱκανὴ πρὸς αὐτοδιοίκησιν. (Περὶ τῆς ἐπιδημίας χολέρας τοῦ 1865).»
Ἀλ. Παπαδιαμάντη “Βαρδιάνος στὰ σπόρκα” 

«Ἡ πλουτοκρατία ἦτο, εἶναι καὶ θὰ εἶναι ὁ μόνιμος ἄρχων τοῦ κόσμου, ὁ διαρκὴς ἀντίχριστος. Αὕτη γεννᾷ τὴν ἀδικίαν, αὕτη τρέφει τὴν κακουργίαν, αὕτη φθείρει σώματα καὶ ψυχάς. Αὕτη παράγει τὴν κοινωνικὴν σηπεδόνα. Αὕτη καταστρέφει κοινωνίας νεοπαγεῖς...»
Ἀλ. Παπαδιαμάντη “Οἱ Χαλασωχώρηδες”

«Ὤ! ἑπτάκις μόνον !... ἐβδομηκοντάκις ἑπτὰ θὰ εἶχον τώρα ἀνάγκην νὰ περιζώσω τὸν ναὸν τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας! ... Τοσάκις εἶχε περιεζωσμένην τὴν καρδίαν μου ἡ ἄκανθα τῆς πικρᾶς ἀγάπης, τοσάκις τὴν εἶχε περισφίξει τὸ ἑρπετὸν πάθος, τὸ δολερόν...εὐλαβούμην νὰ εἴπω εἰς τὴν Ἁγίαν, ἠσχυνόμην νὰ ὁμολογήσω πρὸς ἐμαυτόν, ὅτι ἤμην, ὀψὲ ἤδη τῆς ἡλικίας, λεία τοῦ πάθους καὶ ἕρμαιον... Ἀλλὰ πρὸς τί νὰ προσφέρω λαμπάδας καὶ μοσχολίβανον, πρὸς τί νὰ περιζώσω μὲ κηρία τὸν ναόν; Ἡ Ἁγία ἠδύνατο ἴσως νὰ μὲ θεραπεύσῃ, ἀλλ᾿ ἐγὼ δὲν ἐπεθύμουν νὰ θεραπευθῶ. Θὰ ἐπροτίμων νὰ καίωμαι εἰς τὴν φλόγαν τὴν βραδείαν... Ὑπάρχουν εἰς τὸν Παράδεισον Ἅγιοι δεχόμενοι τὰς εὐχὰς τῶν ἐρώντων; ... Τάχα ἐκεῖ, δίπλα εἰς τὸ παρεκκλήσιον τῆς Φαρμακολυτρίας, εἰς τὸ παλαιὸν ἐκεῖνο μεγαλομάρμαρον κτήριον, τὸ αἰνιγματῶδες, νὰ ὑπῆρχε τὸ πάλαι ἱερόν της Ἀφροδίτης, νὰ ὑπῆρχε βωμὸς τοῦ Ἔρωτος; Ὤ! καὶ ὅμως ἐτηκόμην... ὥρας-ὥρας ἐπεθύμουν, εἰ δυνατόν, νὰ ἰατρευθῶ. Βοήθει, Ἁγία Ἀναστασία...»
Ἀλ. Παπαδιαμάντη “Ἡ Φαρμακολύτρια” 

«Ἡ μεγίστη ἐπιθυμία τοῦ γήρατος εἶναι τὸ νὰ δύναταί τις νὰ δώσῃ εἰς ἄλλους τὴν εὐτυχίαν, χωρὶς νὰ τὴν ἔχει αὐτός. Τί λέγω; Τοῦτο καθ᾿ αὐτὸ ἀποτελεῖ τὴν μεγίστην εὐτυχίαν. Μὴ φθόνει, ὦ θνητέ. Τοῦτο εἶναι θεῖον, διότι οἱ θεοὶ μόνοι δύνανται νὰ καθιστῶσιν εὐτυχεῖς. Καὶ ὁ Πλάτων ὁρίζει οὕτω τὸ θεῖον, παρέχων αὐτῷ γνωρίσματα τοιαῦτα: ῾ἀγαθός, φθόνου ἐκτὸς ὧν᾿. Ὅταν δύναταί τις νὰ εἶναι ἐκτὸς φθόνου, τότε ἀληθῶς εἶναι ὑπεράνθρωπος, τότε ἐξαίρεται, τότε θεοῦται...»
Ἀλ. Παπαδιαμάντη “Ἡ γυφτοπούλα” 

«Ἡ γλώσσα ἡ ἑλληνικὴ ἔπρεπε νὰ βλέπει μακράν, ὡς φάρον παμφαῆ, τὴν λαμπρᾶν αἴγλην τῆς ἀρχαίας χωρὶς νὰ ἔχῃ τέρμα τὸν φάρον αὐτόν. Ὁ φάρος ὁδηγεῖ εἰς τὸν λιμένα, δὲν εἶναι αὐτὸς ὁ λιμήν...»
Ἀλ. Παπαδιαμάντη “Μελετήματα καὶ ἄρθρα”

«Ἡ δὲ γυνὴ ἵνα φοβεῖται, τὸν ἄνδρα». Τῆς γίδας τὰ κέρατα εἶναι κυρτά, εἰς σημεῖον ὑποταγῆς, φαίνεται, εἰς τὸν ὑψηκέρατον τράγον. Τῆς κότας ἡ λοφιὰ εἶναι ἀμαυρὰ καὶ ταπεινή, καὶ τοῦ πετεινοῦ εἶναι κόκκινη, ὑψηλὴ καὶ ἐξηρμένη, καὶ ὅλον τὸ σῶμα του μὲ ὑψηλὰ σκέλη ἀνωρθωμένον. Παντοῦ ἡ ὑποταγὴ τῆς θηλείας εἰς τὸν ἄρρενα...»
Ἀλ. Παπαδιαμάντη “Ὁ γάμος τοῦ Καραχμέτη”