Ακολουθεί ένα μικρό απόσπασμα από μία συνέντευξη που είχε δώσει κάποτε ο Κορνήλιος Καστοριάδης, μέσω του οποίου θέλω να εκφράσω αυτό που αισθάνομαι...
"Καστοριάδης: […] Μπορείτε να μου εξηγήσετε εσείς, γιατί οι Έλληνες, που σκοτώνονταν εννέα χρόνια, για να απελευθερωθούν από τους Τούρκους, θέλησαν αμέσως μετά ένα βασιλιά; Και γιατί, αφού έδιωξαν τον Όθωνα, έφεραν τον Γεώργιο; Και γιατί μετά ζητούσαν “ελιά, ελιά και Κώτσο βασιλιά”;
Δημοσιογράφος: Μα, οι δικές σας απαντήσεις ενδιαφέρουν ιδίως όταν αφορούν ερωτήματα που εσείς θέτετε. Θα θέλατε, λοιπόν, να διατυπώσετε τις απόψεις σας;
Καστοριάδης: Σύμφωνα με την παραδοσιακή «αριστερή» άποψη, όλα αυτά τα επέβαλαν η Δεξιά, οι κυρίαρχες τάξεις και η μαύρη αντίδραση. Μπορούμε όμως να πούμε ότι όλα αυτά τα επέβαλαν στον ελληνικό λαό ερήμην του ελληνικού λαού; Μπορούμε να πούμε ότι ο ελληνικός λαός δεν καταλάβαινε τι έκανε; Δεν ήξερε τι ήθελε, τι ψήφιζε, τι ανεχόταν; Σε μιαν τέτοια περίπτωση αυτός ο λαός θα ήταν ένα νήπιο. Εάν όμως είναι νήπιο, τότε ας μη μιλάμε για δημοκρατία. Εάν ο ελληνικός λαός δεν είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, τότε, ας του ορίσουμε έναν κηδεμόνα. Εγώ λέω ότι ο ελληνικός λαός -όπως και κάθε λαός- είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, συνεπώς, είναι υπεύθυνος και για την κατάσταση, στην οποία βρίσκεται σήμερα.
Δημοσιογράφος: Πώς την εννοείτε αυτή την ευθύνη;
Καστοριάδης: Δεν δικάζουμε κανέναν. Μιλάμε για ιστορική και πολιτική ευθύνη. Ο ελληνικός λαός δεν μπόρεσε έως τώρα να δημιουργήσει μια στοιχειώδη πολιτική κοινωνία. Μια πολιτική κοινωνία, στην οποία, ως ένα μίνιμουμ, να θεσμισθούν και να κατοχυρωθούν στην πράξη τα δημοκρατικά δικαιώματα τόσο των ατόμων όσο και των συλλογικοτήτων.
Δημοσιογράφος: Θέλετε να πείτε ότι -αντιθέτως- σε άλλες χώρες, στη Δυτική Ευρώπη.
Καστοριάδης: Εκεί, αυτό έγινε! Ο μακαρίτης ο Γιώργος Καρτάλης έλεγε κάνοντάς μου καζούρα στο Παρίσι το 1956:«Κορνήλιε, ξεχνάς ότι στην Ελλάδα δεν έγινε Γαλλική Επανάσταση». Πράγματι, στην Ελλάδα δεν έχει υπάρξει εποχή που ο λαός να έχει επιβάλει, έστω και στοιχειωδώς, τα δικαιώματά του. Και η ευθύνη, για την οποία μίλησα, εκφράζεται με την ανευθυνότητα της παροιμιώδους φράσης: «εγώ θα διορθώσω το ρωμέικο;». -Ναι, κύριε, εσύ θα διορθώσεις το ρωμέικο, στο χώρο και στον τομέα όπου βρίσκεσαι."
"Καστοριάδης: […] Μπορείτε να μου εξηγήσετε εσείς, γιατί οι Έλληνες, που σκοτώνονταν εννέα χρόνια, για να απελευθερωθούν από τους Τούρκους, θέλησαν αμέσως μετά ένα βασιλιά; Και γιατί, αφού έδιωξαν τον Όθωνα, έφεραν τον Γεώργιο; Και γιατί μετά ζητούσαν “ελιά, ελιά και Κώτσο βασιλιά”;
Δημοσιογράφος: Μα, οι δικές σας απαντήσεις ενδιαφέρουν ιδίως όταν αφορούν ερωτήματα που εσείς θέτετε. Θα θέλατε, λοιπόν, να διατυπώσετε τις απόψεις σας;
Καστοριάδης: Σύμφωνα με την παραδοσιακή «αριστερή» άποψη, όλα αυτά τα επέβαλαν η Δεξιά, οι κυρίαρχες τάξεις και η μαύρη αντίδραση. Μπορούμε όμως να πούμε ότι όλα αυτά τα επέβαλαν στον ελληνικό λαό ερήμην του ελληνικού λαού; Μπορούμε να πούμε ότι ο ελληνικός λαός δεν καταλάβαινε τι έκανε; Δεν ήξερε τι ήθελε, τι ψήφιζε, τι ανεχόταν; Σε μιαν τέτοια περίπτωση αυτός ο λαός θα ήταν ένα νήπιο. Εάν όμως είναι νήπιο, τότε ας μη μιλάμε για δημοκρατία. Εάν ο ελληνικός λαός δεν είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, τότε, ας του ορίσουμε έναν κηδεμόνα. Εγώ λέω ότι ο ελληνικός λαός -όπως και κάθε λαός- είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, συνεπώς, είναι υπεύθυνος και για την κατάσταση, στην οποία βρίσκεται σήμερα.
Δημοσιογράφος: Πώς την εννοείτε αυτή την ευθύνη;
Καστοριάδης: Δεν δικάζουμε κανέναν. Μιλάμε για ιστορική και πολιτική ευθύνη. Ο ελληνικός λαός δεν μπόρεσε έως τώρα να δημιουργήσει μια στοιχειώδη πολιτική κοινωνία. Μια πολιτική κοινωνία, στην οποία, ως ένα μίνιμουμ, να θεσμισθούν και να κατοχυρωθούν στην πράξη τα δημοκρατικά δικαιώματα τόσο των ατόμων όσο και των συλλογικοτήτων.
Δημοσιογράφος: Θέλετε να πείτε ότι -αντιθέτως- σε άλλες χώρες, στη Δυτική Ευρώπη.
Καστοριάδης: Εκεί, αυτό έγινε! Ο μακαρίτης ο Γιώργος Καρτάλης έλεγε κάνοντάς μου καζούρα στο Παρίσι το 1956:«Κορνήλιε, ξεχνάς ότι στην Ελλάδα δεν έγινε Γαλλική Επανάσταση». Πράγματι, στην Ελλάδα δεν έχει υπάρξει εποχή που ο λαός να έχει επιβάλει, έστω και στοιχειωδώς, τα δικαιώματά του. Και η ευθύνη, για την οποία μίλησα, εκφράζεται με την ανευθυνότητα της παροιμιώδους φράσης: «εγώ θα διορθώσω το ρωμέικο;». -Ναι, κύριε, εσύ θα διορθώσεις το ρωμέικο, στο χώρο και στον τομέα όπου βρίσκεσαι."
*Ο Κορνήλιος Καστοριάδης (Κωνσταντινούπολη, 11 Μαρτίου 1922- Παρίσι, 26 Δεκεμβρίου 1997) ήταν Έλληνας φιλόσοφος, οικονομολόγος και ψυχαναλυτής. Συγγραφέας του έργου Η Φαντασιακή Θέσμιση της Κοινωνίας, διευθυντής σπουδών στην Σχολή Ανωτέρων Σπουδών Κοινωνικών Επιστημών του Παρισιού από το 1979, και φιλόσοφος της αυτονομίας, υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους στοχαστές του 20ου αιώνα.
Πηγή: Αντικλείδι
Αν ζούσε σήμερα το μόνο σίγουρο είναι ότι θα είχε φρικάρει με την κατάντια που έχει κατακλύσει αυτό τον τόπο από όλες τις πλευρές, πολιτών και πολιτικών (όχι όλων αλλά σε μεγάλο βαθμό)! Αν συνεχίσω, θα βρίσω, καθώς τα επιχειρήματά μου στέρεψαν προς ώρας... Εκεί που σταματά η λογική ξεκινά η Ελλάδα και οι Έλληνές της!
Να μού επιτρέψεις, αγαπημένη μου Γλαύκη, να διαφωνήσω απόλυτα με τον αγαπητό Καστοριάδη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν ξέρω το λόγο, που ερμηνεύει αποσπασματικά την ιστορία για να φτάσει στο επιθυμητό, γι' αυτόν, συμπέρασμα.
Για παράδειγμα, ποια ευθύνη είχε ο λαός μας όταν οι ξένες δυνάμεις επέβαλαν και έφεραν τον Όθωνα; Δεν αντέδρασε ο λαός μας σ' αυτό; Δεν υπήρξαν διώξεις και τρομοκρατία του καθεστώτος τότε;
Ας πάμε πιο κάτω. Σε ποια περίοδο τυράννων στην Ελλάδα, δεν υπήρξε αντίσταση; Στο Μεταξά δεν υπήρξε;
Και έρχεται ο αγαπητός Καστοριάδης να μιλήσει για Γαλλική επανάσταση. Σωστά! Η Ελληνική κοινωνία δεν πέρασε από την αστική κοινωνική συγκρότηση λόγω Τουρκοκρατίας.
Όμως, τι έχει να μάς πει για την Εθνική Αντίσταση 1941-1949; Εκεί δεν είδε αντίσταση; Το μεγαλείο ενός ολάκερου λαού, που μακελεύτηκε όσο ελάχιστοι στην Ευρώπη, γιατί το αποκρύπτει; Ή μήπως δεν το θεωρεί μεγαλείο. Δεν θεωρεί μεγαλείο τη Ρωμιοσύνη τότε; Γιατί;
Δεν θέλω να πάω παρακάτω γιατί ο συγκεκριμένος πνευματικός άνθρωπος, δεν έζησε ποτέ στο καμίνι των λαϊκών αγώνων! Δεν ήταν Βάρναλης, δεν ήταν Παλαμάς, δεν υπήρξε ποτέ Λουντέμης, Ρίτσος, Παπαδιαμάντης, δεν ήταν ποτέ Γλυνός ή Μίλτος Κουντουράς.
Δεν ένιωσε στο πετσί του τον τρόμο της τυραννίας και πάντα, εκ του ασφαλούς, σνομπάριζε το λαό μας.
Αυτό φυσικά, δεν αναιρεί το τεράστιο κομμάτι της ευθύνης έναντι της ιστορίας, που έχουμε. Αυτό όμως είναι κάτι άλλο.
Γλαύκη μου, φιλιά πολλά, καλή μου φίλη.
Υ.Γ. 1
Διαγραφή"Πράγματι, στην Ελλάδα δεν έχει υπάρξει εποχή που ο λαός να έχει επιβάλει, έστω και στοιχειωδώς, τα δικαιώματά του...." (Τα πήρα στο κρανίο τώρα!)
Σοβαρά μιλάει ο κ. Καστοριάδης;
Σε ποιο τοίχο της Καισαριανής στήθηκε ο κ. Καστοριάδης; Σε ποιο χωριό βγήκε στα βουνά ο κ. Καστοριάδης;
Σε ποια... Ευρώπη της ευθύνης έναντι της ιστορίας, αναφέρεται ο κ. Καστοριάδης;
Να μετρήσει ο μέγιστος φιλόσοφος τους λαούς, που αντιστάθηκαν στο φασισμό; Με αίμα;
Ελλάδα, ΕΣΣΔ, Σερβία, Ισπανία του 1936, Ιταλία των παρτιζάνων. Έχει να μάς πει καμία άλλη; Κανέναν άλλο λαό από αυτούς τους "υπεύθυνους";
Καλησπέρα, Γιάννη
ΔιαγραφήΘα συμφωνήσω απόλυτα σε αυτό που είπες ότι ο Καστοριάδης δεν έζησε τον τρόμο της τυραννίας και κατά κάποιο τρόπο μιλούσε εκ του ασφαλούς, όπως και πολλοί άλλοι σαν κι εκείνον.
Όμως τα όσα λέει παραπάνω δε σημαίνει αυτόματα ότι δεν αναγνωρίζει την θυσία όλων των ανθρώπων που αντέδρασαν, πάλεψαν και διεκδίκησαν τα δικαιώματά τους και μια καλύτερη ζωή για όλους. Ίσα-ίσα επιθυμεί να γινόταν όλη αυτή η ενεργοποίηση από πολύ περισσότερους (ιδανικά από όλους). Όπως έλεγε σε κάποια άλλη συνέντευξή του - και είχε απόλυτο δίκιο - ότι πολλοί είναι έτοιμοι να σκοτωθούν για μια λάθος διαιτησία σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα και να μην κανούναε ούτε το μικρό τους δαχτυλάκι μπροστά σε τεράστια σκάνδαλα ή για φλέγοντα ζητήματα τα οποία κρίνουν το παρόν και το μέλλον του και κάνουν σα να μην τα σκέφτονται. Τονίζει επίσης ότι μεταθέτουν την ευθύνη πάντα σε άλλους αποφεύγοντας να σκεφτούν τι δεν κάνουν οι ίδιοι για όλα αυτά ή τι θα μπορούσαν να κάνουν.
Και μη μου πεις ότι δεν είναι έτσι η πραγματικότητα στον τόπο μας και πολύ περισσότερο σήμερα. Γι' αυτό κι επέλεξα αυτό το απόσπασμα.
Ναι, Γλαύκη μου. Στη δεύτερή του παράγραφο, έχει απόλυτο δίκιο. Και οι άνθρωποι εκείνοι που ρέπουν σε αυτήν την αντίληψη, πολλές φορές είναι εκείνοι, που κουνάνε το δάχτυλο στους άλλους κατηγορώντας τους ότι "δεν κάνουν τίποτα".
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι ψευτοεπαναστάτες του καναπέ και των λάθος προτύπων.
Την καλησπέρα μου, καλή μου φίλη.
Μόνο αν αναλογιστεί ο καθένας μας τι κάνει στην καθημερινότητά του, από το πιο μικρό έως το κάτι μεγαλύτερο, για να στέκεται εμπόδιο σε αυτά που του πασσάρουν ως δήθεν ιδανικά ή αναγκαία κακά, τότε μόνο μπορούν να αλλάξουν πολλά.
ΔιαγραφήΙσχύει αυτό που λες για το "κούνημα του δαχτύλου" από εκείνους που δεν κάνουν τίποτα, όμως υπάρχουν κι αυτοί που κάνουν (κάποια πράγματα κι όχι θαύματα και ηρωισμούς) και θα ήθελαν κι άλλους πολλούς να κάνουν κι αυτοί κάτι μαζί του.