Ας βγάλουν τον σκασμό επιτέλους οι γονείς...

Στα χρόνια που διανύουμε, όπου η οικονομική κρίση, και πολύ περισσότερο η κρίση αξιών, πλήττει σοβαρά την οικογένεια και τις σχέσεις των μελών της, τα παιδιά είναι τα αιώνια θύματα της τραγικής κατάστασης. Από τη μία στον κόσμο χάνονται παιδικές ζωές - προσφυγιά, πόλεμοι, φτώχεια - από την άλλη χάνονται και παιδικές ψυχές, καθώς πολλές φορές στιγματίζονται ανεπανόρθωτα από την ανικανότητα των γονέων να σταθούν επάξια στον ρόλο που ανέλαβαν. Έναν ρόλο που κανείς δεν τους υποσχέθηκε εκ των προτέρων ότι θα κληθούν να τον παίξουν μέσα σε εύκολες συνθήκες. Έχουν όλη την ευθύνη και επιβάλλεται να το γνωρίζουν πριν αποφασίσουν να γίνουν γονείς. Αυτό είναι ένα άλλο θέμα, για το οποίο θα δοθεί ευκαιρία να το συζητήσουμε σε επόμενη σχετική ανάρτηση.

Δυστυχώς, κατά τη διάρκεια της κρίσης η ενδοοικογενειακή βία (ανάμεσα στα ζευγάρια αλλά και από τους γονείς προς τα παιδιά) έχει πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις από πριν και είναι φυσικό, όταν η υπομονή, η ανοχή και η αντοχή έχουν εξαντληθεί από τις πιέσεις που ασκούνται στους ενήλικες αυτή την περίοδο. Σε ενήλικες που έμαθαν να ζουν μαλθακά σε μια ψεύτικη ευδαιμονία και ίσως δεν μεγάλωσαν ποτέ... Αν όμως οι γονείς είναι ώριμες προσωπικότητες, τα πάντα αντιμετωπίζονται στο τέλος με ψυχραιμία και πιο ομαλή συμπεριφορά, ακόμα και στην περίπτωση που υπάρχουν εντάσεις, οι οποίες δεν μπορούν συχνά να αποφευχθούν. 

Το σημαντικό για την εξέλιξη των παιδιών είναι αυτό που αφήνουν πίσω τους αυτές οι εντάσεις, που η παρουσία τους σε μια οικογένεια είναι πολύ φυσική στην γεμάτη ανασφάλεια και άγχος καθημερινότητα!

Δεν θα μακρηγορήσω άλλο, ώστε να δούμε και από κάποια ειδικό τι είναι η ψυχολογική βία, για να μπορούμε να τη διακρίνουμε από άλλες συμπεριφορές.

@ Το κείμενο παρακάτω είναι ένα από τα άρθρα, που βρήκα και αφορούν τα παιδιά και τους γονείς. Στην πορεία θα ακολουθήσουν και κάποια άλλα προς ενημέρωση και πιθανόν να παρουσιάζουν ενδιαφέρον για συζήτηση.

Η ψυχολογική βία στα παιδιά

Είναι γνωστό πως υπάρχουν διάφορες μορφές βίας με πιο συχνές τη σωματική και τη σεξουαλική κακοποίηση. Ας δούμε γενικότερα τι ακριβώς είναι η βία. Η βία λοιπόν ορίζεται ως εξής: οποιαδήποτε παράνομη πράξη, παράλειψη ή συμπεριφορά με την οποία προκαλείται άμεσα σωματική, σεξουαλική ή ψυχική βλάβη σε οποιοδήποτε άτομο από άλλο άτομο ή ομάδα ατόμων και περιλαμβάνει και τη βία που ασκείται με σκοπό την επίτευξη σεξουαλικής επαφής χωρίς τη συγκατάθεση του θύματος, καθώς επίσης και τον περιορισμό της ελευθερίας του.

Μια μορφή της βίας είναι και η ψυχολογική. Όσον αφορά στα παιδιά η ψυχολογική βία αναφέρεται στο σύνολο συγκεκριμένων συμπεριφορών ενός γονέα προς το παιδί του αλλά μπορεί να αφορά και στη συμπεριφορά κάποιου άλλου προσώπου που συμμετέχει στην ανατροφή και στην ανάπτυξή του.

Μάλιστα η ψυχολογική βία στα παιδιά μπορεί κάποιες φορές να έχει μακροπρόθεσμα μεγαλύτερο αρνητικό αντίκτυπο σε σχέση με τη σωματική και τη σεξουαλική κακοποίηση, καθώς επηρεάζει τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους, την ποιότητα των διαπροσωπικών τους σχέσεων και γενικότερα την εξέλιξη της ψυχικής τους υγείας ως ενήλικες.

Η ψυχολογική βία στα παιδιά εκτός από τους γονείς μπορεί να εκδηλωθεί από τη γιαγιά και τον παππού, τους καθηγητές, συμμαθητές ή ομάδες παιδιών-συμμορίες στον χώρο του σχολείου ή και σε εξωσχολικούς χώρους όπου κινείται το παιδί, τα μεγαλύτερα αδέρφια και άτομα που αναλαμβάνουν επί πληρωμή τη φροντίδα των παιδιών όταν οι γονείς απουσιάζουν από το σπίτι. 

Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τι ακριβώς είναι η ψυχολογική βία απέναντι στα παιδιά ας δούμε παρακάτω ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα της αντίστοιχης κακοποίησης:

• Αρνητική κριτική και σύγκριση με άλλα παιδιά (π.χ. "ο Γιώργος τα πάει περίφημα στο σχολείο, ενώ οι δικοί σου βαθμοί πιάνουν πάτο μόνιμα").

• Οι έντονοι διαπληκτισμοί μεταξύ των γονέων που περιλαμβάνουν ύβρεις και προσβλητικούς χαρακτηρισμούς ενώπιον των παιδιών.

• Η τιμωρία χωρίς αυτή να ακολουθείται από κάποια λογική εξήγηση.

• Ο έντονος τόνος της φωνής και οι υστερίες.

• Η γελοιοποίηση και τα κοροϊδευτικά σχόλια απέναντι στα παιδιά.

• Η συμπεριφορά απαξίωσης (π.χ. "δεν περιμένω από σένα ποτέ να κάνεις κάτι σωστά").

• Η περιφρόνηση (π.χ. "από πότε τολμάς να έχεις άποψη εσύ").

• Ο χλευασμός για τα συναισθήματά του (π.χ. "γιατί κλαψουρίζεις, τα μωρά μόνο κάνουν έτσι").

• Τα διπλά μηνύματα (π.χ. "βγες με τους φίλους σου αφού εμένα δε με λογαριάζεις που θα μείνω μόνη μου").

• Η απομόνωση.

• Η παρεμπόδιση της επικοινωνίας με έναν γονέα σε περίπτωση διαζυγίου και τα αρνητικά σχόλια και οι κατηγορίες για τον γονέα που δεν είναι παρών στη ζωή του παιδιού.

• Η στέρηση της τροφής.

• Οι ακραίες τιμωρίες (π.χ. το κλείσιμο του παιδιού σε ένα σκοτεινό δωμάτιο).

• Η παραμέληση των αναγκών του (π.χ. η άρνηση της αγκαλιάς).

• Οι προσβολές για το φύλο του παιδιού (π.χ. "τι άντρας είσαι εσύ που ακούς τέτοια μουσική και φοράς σκουλαρίκια").

Η ψυχολογική κακοποίηση μπορεί να σημαδέψει σημαντικά ένα παιδί, να τραυματίσει σε βάθος την ευάλωτη και αθώα ψυχή του και να προκαλέσει κατ' επέκταση ορισμένες από τις ακόλουθες συνέπειες:

• Δυσκολίες συγκέντρωσης και χαμηλή σχολική επίδοση.

• Διαταραχές ύπνου και συχνούς εφιάλτες.

• Διατροφικές διαταραχές (ψυχογενή βουλιμία ή ανορεξία).

• Κατάθλιψη και αυξημένο άγχος.

• Χαμηλή αυτοεκτίμηση.

• Παραβατική και βίαιη συμπεριφορά.

• Τάσεις αυτοκαταστροφής και αυτοτραυματισμού.

• Χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών.

Αξίζει να τονίσουμε πως η ψυχολογική κακοποίηση αναφέρεται στο σύνολο των συμπεριφορών που αναφέρθηκαν παραπάνω και όχι σε μεμονωμένα περιστατικά που μπορεί να συμβούν σε κάθε οικογένεια όταν οι γονείς είναι κάποια στιγμή ιδιαίτερα φορτισμένοι συναισθηματικά.

Και επειδή ως γνωστό δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές για ιδανικούς γονείς, όταν κάνουν κάποιο λάθος χειρισμό μπορούν να το παραδεχτούν, να ζητήσουν συγνώμη από το παιδί, να συζητήσουν μαζί του και να προσπαθήσουν να του εξηγήσουν τους λόγους που φέρθηκαν άσχημα και να του δείξουν πως ειλικρινά μετάνιωσαν με μια μεγάλη αγκαλιά γεμάτη στοργή, αγάπη και αποδοχή. Οι συγκρούσεις και οι διαφορές ανάμεσα στα παιδιά και στους γονείς είναι αναπόφευκτες, το σημαντικό είναι ωστόσο να καταλήγουν σε συμμαχία και όχι σε πόλεμο. 

Μαρίνα Κόντζηλα 

Συμβουλευτική Ψυχολόγος - Εκπαιδεύτρια Ομάδων Γονέων

Ας βγάλουν, λοιπόν, τον σκασμό οι γονείς θα έλεγα εγώ και ας προσφέρουν καθημερινά με όλη τους την καρδιά μια μεγάλη αγκαλιά στα παιδιά τους μαζί με τα όρια που θα τους θέτουν κάθε φορά, προκειμένου εκείνα να νιώθουν ασφαλή και χαρούμενα.
Δεν θέλουν λεφτά, δεν θέλουν μεγαλεία ούτε... ψυχολόγο! Αγάπη θέλουν!